Hoogleraar moleculaire celbiologie Madelon Maurice doet fundamenteel onderzoek naar het ontstaan van kanker. Onderzoek dat verrast met nieuwe inzichten maar ook nieuwe vragen oproept. Wat ze zeker weet, is dat je alleen sámen verder komt. Of, zoals ze in haar oratie zegt: “Een topprestatie bereik je alleen als er tussen samenwerkende partijen echte synergie ontstaat.”
De onderzoeksgroep van Madelon houdt zich bezig met weefselvernieuwing, met de aanmaak van jonge cellen. Stamcellen zijn verantwoordelijk voor het aanmaken van die nieuwe cellen. De hele dag door maakt ons lichaam nieuwe cellen, vooral in de huid en de darmen. De stamcellen worden bij die aanmaak gestuurd door signalen afkomstig van buurcellen “Dit is een hele delicate balans. Als er te weinig signalen zijn, worden er te weinig nieuwe cellen gemaakt. Dat leidt tot degeneratie. Maar als er te veel signalen zijn, krijg je te veel aanmaak van cellen en kan kanker ontstaan.”
Wat gaat er mis?
De signalen worden opgevangen en verwerkt door de stamcellen waardoor ze gaan delen. Hier zijn eiwitten voor nodig die het signaal doorgeven naar de binnenkant van de cel. Als er een fout in een stamcel zit waardoor de informatie verkeerd wordt verwerkt, dan raakt het systeem uit balans en ontstaat er een tumor. Madelon Maurice: “Het is nu mogelijk om in kankercellen alle fouten in kaart te brengen. Maar van de meeste fouten weten we nog steeds niet precies hoe ze de tumorgroei aansturen. Vaak zien we dat een remmend eiwit wordt uitgeschakeld, maar soms krijgt ditzelfde eiwit nieuwe eigenschappen waardoor het juist bijdraagt aan de tumorgroei. Met dat soort vragen houden wij ons bezig. Wat gaat er precies mis?”
Tumorremmende eiwitten
Een half jaar geleden toonde Madelon samen met anderen bijvoorbeeld aan dat door bepaalde mutaties in een cel cruciale eiwitten gaan klonteren. Deze klontjes blijken een heel netwerk van tumorremmende eiwitten uit te schakelen. “Dit soort resultaten geeft in de eerste plaats inzicht in de werking van deze cellen. De volgende stap – en daar zijn we nu onder meer mee bezig – is om te ontdekken hoe we die klontering kunnen voorkomen.”
In haar oratie beschrijft Madelon nog meer inzichten die haar onderzoeksteam samen met andere onderzoekers en onderzoeksinstituten heeft opgedaan.
Synergie bereiken
“Het moge duidelijk zijn dat mijn onderzoek een fundamenteel karakter heeft: ons werk is erop gericht om de mechanismen te begrijpen hoe cellen communiceren en inzicht te krijgen in wat er misgaat in kankercellen. De uitkomsten van dit soort onderzoek zijn vaak moeilijk te voorspellen. We worden dan ook regelmatig verrast door resultaten waarmee onze ideeën plotseling in een heel ander daglicht worden geplaatst. Tegelijkertijd zien we ook mogelijkheden ontstaan om onze basale kennis te vertalen naar toepassingen. Zoals de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die celgroei kunnen remmen. Ik kijk ernaar uit dit terrein verder te betreden in verbinding met de translationele en klinische onderzoekers in het UMC Utrecht. Om samen die synergie te bereiken die voor topprestaties nodig zijn.”
Bekijk de
Verder lezen?
Lees meer over kanker op umcutrec
.
